مفهوم اصطلاحی حجاب

استعمال کلمه حجاب در مورد زنان، اصطلاح نسبتاً جدیدی است. در قدیم و مخصوصاً در اصطلاح فقها کلمه ی «ستر» که به معنی پوشش است به کار می رفته است. فقها چه در کتاب الصلوه و چه در کتاب النکاح که متعرض این مطلب شده اند، کلمه ی ستر را به کار برده اند نه کلمه ی حجاب را. بهتر این بود که این کلمه عوض نمی شد و ما همیشه همان کلمه پوشش را به کار می بردیم. زیرا چنان که گفتیم معنی شایع لغت حجاب، پرده است و اگر در مورد پوشش به کار برده می شود ، به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همین امر موجب شده که عده زیادی گمان کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود. پوشش زن در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان، بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد.

آیات مربوطه همین معنی را ذکر می کنند و فتوای فقها هم موید همین مطلب است... در آیات مربوطه لغت حجاب به کار نرفته است. آیاتی که در این باره هست، چه در سوره ی مبارکه نور و چه در سوره ی مبارکه احزاب، حدود پوشش و تماس های زن و مرد را ذکر کرده است، بدون آن که کلمه حجاب را به کار برده باشد[1].

پيشينه‌ي حجاب

پيشينه‌ي حجاب و پوشش انسان به اندازه‌ي تاريخ آفرينش اوست. یعنی پیشینه حجاب به زمان آفرینش حضرت آدم و حوا بر می گردد

در آن زمان که آدم حوا از میوه ممنوعه خوردند و خود را عریان دیدند ، بطور فطری و غریزی سعی در پوشاندن خود بوسیله برگ درخت کردند.

خانواده اصیل ترین نهاد اجتماعی است که از سوی ادیان الهی مورد اهتمام واقع شده و بخش قابل توجهی از آموزه ها و تعالیم دینی را به خود اختصاص داده است . خانواده در نگاه قرآن ، برپایه مودت و رحمت میان زوجین استوار است و قرآن به منظور حصول مودت و رحمت وبا توجه به هویت انسانی مشترک زن و مرد ونیز توجه به تفاوت های طبیعی و تکوینی میان آن دو نظام ارتباطی و حقوقی خاصی را میان زوجین تاسیس کرده است .

علیرغم آموزه های صریح قرآن کریم در پاسداشت شخصیت انسانی و حقوقی زن و تصریح بر تمایز جنسیتی زن و مرد در برخی تعالیم کتاب مقدس ، تاثیر پذیری مسلمانان از منابع غیر دینی و درک سطحی از منابع دینی اصیل ، به برخی سوء برداشتها در ارتباط با شخصیت انسانی زن و جایگاه والای او در نظام آفرینش و بالتبع در خانواده منجر شده است .

لزوم پوشيدگی زن در برابر مرد بيگانه يكی از مسائل مهم اسلامی است . درخود قرآن كريم درباره اين مطلب تصريح شده است[2] . عليهذا در اصل مطلب از جنبه اسلامی نمی‏توان ترديد كرد پوشيدن زن خود را از مرد بيگانه يكی از مظاهر لزوم حريم ميان مردان و زنان اجنبی است ، همچنانكه عدم جواز خلوت ميان اجنبی و اجنبيه يكی ديگراز مظاهر آن است

دلیل دیگر بر قدمت بسیار طولانی حجاب و پوشش، نصوص تاریخی نویسندگان معتبر جهان در این مورد است:

در كتاب تاريخ تمدن راجع به يهوديان آمده:" اگر زني قانون يهود را نقض مي كرد، مثلا بي آنكه چيزي بر سر داشت به ميان مردم مي رفت و يا در خيابان نخ مي ريسيد و يا با هر سنخي از مردان درد دل مي كرد و يا صدايش آنقدر بلند بود كه وقتي در خانه اش صحبت مي كرد، همسايگان مي توانستند صدايش را بشنوند، در اين صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهريه او را طلاق دهد."

نقش برجسته های معبدهای کارنالوس در موزه ی بریتانیا، کتیبه ی معبد زئوس در موزه ی برلین و مجسمه اونارلس در موزه ی ناپل نشان دهنده پوشش زنان آن دوره می باشد. مجسمه های زنان در این موزه ها از پوشش کامل برخوردارند و پیشینه برخی از آن ها به سه هزار سال پیش از میلاد می رسد.[3]

سه هزار سال قبل از میلاد، نقاش مصری تصویری کشیده است که دختران، تمام بدن و پسران, نیمه ی پایین بدن خود را پوشانده اند.[4] بدين ترتيب معلوم مي شود كه حجاب در ميان قوم يهود با قوانين سختتري وجود داشته است و نمي توان گفت كه حجاب فقط در دين اسلام لازم بوده است.



[1] شهید مطهری (مساله حجاب ص 79-80)

[2] قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ  و   قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ

[3] ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج 6 ، تصاوير ضمیمه

[4] المنجد فی الاعلام، ص 423